Thế kỷ 20 đánh dấu sự chỗi dậy mạnh mẽ của thơ ca Việt Nam với những tác phẩm để đời, góp phần khắc hoạ nên văn học nước nhà. Từ đầu thế kỷ với phong trào Thơ Mới, đến những bài thơ kháng chiến, và sau đó là thơ ca đổi mới, mỗi giai đoạn đều để lại những tác phẩm xúc động, sâu lắng trong lòng người đọc.
1. Giai đoạn đầu thế kỷ 20 – Phong trào Thơ Mới
Phong trào Thơ Mới mở ra một thời kỳ đổi mới trong thơ ca Việt Nam, với những nhà thơ tiêu biểu như Thế Lữ, Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên, Lưu Trọng Lư…
- “Nhớ rừng” – Thế Lữ
- Từ Ấy
- “Đây thôn Vĩ Dạ” – Hàn Mặc Tử
- “Vội vàng” – Xuân Diệu
- “Tống biệt hành” – Thâm Tâm
- “Mùa xuân chín” – Hàn Mặc Tử
- “Tràng giang” – Huy Cận
- “Tiếng thu” – Lưu Trọng Lư
- “Xuân không mùa” – Chế Lan Viên
- “Bẽn lẽn” – Hồ Dzếnh
- “Tình già” – Phan Khôi
2. Giai đoạn thơ kháng chiến
Chiến tranh giải phóng dân tộc mang lại một hương vị thơ ca đặc biệt, với những văn nhân kháng chiến như Tố Hữu, Hồ Chí Minh, Quang Dũng, Chính Hữu, Lê Anh Xuân…
- “Việt Bắc” – Tố Hữu
- “Nhật ký trong tù” – Hồ Chí Minh
- “Tây Tiến” – Quang Dũng
- “Đồng chí” – Chính Hữu
- “Bên kia sông Đuống” – Hoàng Cầm
- “Mẹ Suốt” – Tố Hữu
- “Dáng đứng Việt Nam” – Lê Anh Xuân
- “Bầm ơi” – Tố Hữu
- “Đất nước” – Nguyễn Đình Thi
- “Cá nước” – Tố Hữu
3. Giai đoạn thơ hiện đại
Thơ ca từ sau đổi mới mang nét phong phú, tự do hơn, với những nhà thơ như Thanh Thảo, Hoàng Cầm, Nguyễn Duy, Xuân Quỳnh, Nguyễn Khoa Điềm…
- “Người đàn bà gánh nước” – Hoàng Cầm
- “Trên mảnh đồng” – Thanh Thảo
- “Chiều biên giới” – Hữu Thỉnh
- “Sóng” – Xuân Quỳnh
- “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” – Nguyễn Khoa Điềm
- “Ánh trăng” – Nguyễn Duy
- “Hương thầm” – Phan Thị Thanh Nhàn
- “Tiếng đàn bầu” – Nguyễn Đình Thi
- “Đò Lèn” – Nguyễn Duy
- “Thuyền và biển” – Xuân Quỳnh
4. Một số tác phẩm tiêu biểu khác
Ngoài các giai đoạn chính trên, còn nhiều bài thơ nổi bật trong thế kỷ 20:
- “Mẹ và quả” – Nguyễn Khoa Điềm
- “Những cánh buồm” – Hoàng Trung Thông
- “Tiếng gà trưa” – Xuân Quỳnh
- “Hoa sữa” – Nguyễn Phan Hách
- “Tình mẹ” – Y Phương
- “Lời ru cỏ non” – Trần Mạnh Hảo
- “Thơ tình cuối mùa thu” – Xuân Quỳnh
- “Chút nắng vàng” – Xuân Quỳnh
- “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” – Phạm Tiến Duật
- “Gửi miền Bắc” – Tố Hữu
Danh sách 100 bài thơ hay nhất trên vẫn chưa thể bao quát hết sự đa dạng và phong phú của thơ ca Việt Nam trong thế kỷ 20. Dòng chảy thơ ca vẫn tiếp tục và mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho người yêu thơ.
